GAAD score เพื่อการวินิจฉัยมะเร็งตับ (HCC) ระยะเริ่มต้นให้มีประสิทธิภาพ

ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับเรื้อรัง HCC เป็นรูปแบบที่พบบ่อยที่สุดของมะเร็งตับ คิดเป็นเกือบ 90% ของผู้ป่วยโรคมะเร็งตับทั้งหมด

ClinicalPublished

อัตราการเกิดโรค Hepatocellular carcinoma (HCC) หรือมะเร็งเซลล์ตับกำลังเพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะในประเทศที่พัฒนาแล้ว โดยพบมากในผู้ป่วยที่เป็นโรคตับเรื้อรัง HCC เป็นรูปแบบที่พบบ่อยที่สุดของมะเร็งตับ คิดเป็นเกือบ 90% ของผู้ป่วยโรคมะเร็งตับทั้งหมด อีกทั้งยังเป็นสาเหตุอันดับที่สามของการเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็ง และเนื่องจากการเป็นโรคในระยะเริ่มต้นมักไม่แสดงอาการ กว่าจะตรวจพบและได้รับการรักษาก็ทำให้ผู้ป่วยมีอาการหนัก โอกาสรักษาให้หายน้อยลงจึงทำให้โอกาสรอดชีวิตน้อยลงตามไปด้วย ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงการตรวจคัดกรองปีละสองครั้งช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจาก HCC ได้ถึง 37% การ Ultrasound เป็นวิธีเฝ้าระวังที่ใช้กันอย่างแพร่หลายและได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีประโยชน์ทางคลินิก อย่างไรก็ตามเมื่อใช้การ Ultrasound เพียงอย่างเดียวสามารถให้ความไวเพียง 45% ในการวินิจฉัย Early stage HCC ความไวนี้สามารถเพิ่มขึ้นได้โดยการเพิ่มการตรวจวิเคราะห์ระดับ Alpha-fetoprotein (AFP) ในเลือด

Protein Induced Vitamin K Absence-II หรือ Antagonist-II (PIVKA-II) เป็นอีกหนึ่ง biomarker ที่ใช้ประเมินความเสี่ยงของการเกิด HCC ซึ่งในผู้ป่วยโรคมะเร็งตับ เซลล์ตับเกิดความผิดปกติและเกิดภาวะขาดวิตามินเค (Vitamin K) ทำให้เกิดการสร้างสาร PIVKA-II ออกมามากผิดปกติและถูกปล่อยออกมาในกระแสเลือด ซึ่งการตรวจ PIVKA-II มีความไวที่สูงกว่าการตรวจ AFP อีกทั้ง The Asian Pacific Association for the Study of the Liver (APASL) และ national guidelines ทั้งในประเทศญี่ปุ่นและประเทศจีนยังแนะนำให้ตรวจ PIVKA-II สำหรับการตรวจติดตามอีกด้วย อย่างไรก็ตาม AFP ก็ยังคงมีบทบาทสำคัญสำหรับการตรวจวินิจฉัย HCC ซึ่งจากการศึกษาบางการศึกษาพบว่าในผู้ป่วยบางรายพบ biomarker ตัวใดตัวหนึ่งเท่านั้นที่สูง

นอกจากการ Ultrasound การตรวจ AFP และ PIVKA-II แล้ว ปัจจุบันมีการคำนวณ GAAD score ที่เพิ่มความไวในการพบ Early stage HCC โดย GAAD score มีความไว 78.9% ในขณะที่การตรวจ AFP เพียงตัวเดียวให้ความไวเพียง 38.0% และการตรวจ PIVKA-II ตัวเดียวให้ความไว 69.2% โดย GAAD score นั้นใช้ข้อมูลเพศ อายุ ค่า AFP และ PIVKA-II ในเลือดของผู้ป่วย มาคำนวณและรายงานเป็นระดับคะแนน 0-10 โดยมีค่า cut off เท่ากับ 2.57 ในการแปลผลว่าผู้ป่วยมีความเสี่ยงของการเกิด HCC หรือไม่

N Health เปิดให้บริการ GAAD score โดยมีรายละเอียดดังนี้

T208 GAAD score-02.webp ที่มา :
• El-Serag HB et al. Surveillance for hepatocellular carcinoma: in whom and how?Ther Adv Gastroenterol 2011; 4: 5–10.
• Fitzmaurice T et al. The burden of primary liver cancer and underlying etiologiesfrom 1990 to 2015 at the global, regional, and national level: Results From theGlobal Burden of Disease Study 2015. JAMA Oncol 2017;3:1683-1691.
• Bartosch B. Hepatitis B and C Viruses and Hepatocellular Carcinoma.Viruses 2010;2:1504.
• Llovet JM et al. Hepatocellular carcinoma. Nat Rev Dis Prim 2016;14:2:16018.
• Ferlay J et al. (2020). Global Cancer Observatory: Cancer Today.Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from:https://gco.iarc.fr/today, accessed August 2021.
• Zhang BH et al. Randomized controlled trial of screening for hepatocellular carcinoma. J Cancer Res Clin Oncol 2004;130: 417-22.
• Tzartzeva. ,et al. Surveillance Imaging and Alpha Fetoprotein for Early Detection of Hepatocellular Carcinoma in Patients With Cirrhosis: A Metaanalysis. Gastroenterology. 2018 May;154(6):1706-1718.e1.
• Henry Lik-Yuen Chan et al. A comparative analysis of Elecsys® GALADand Elecsys® GAAD score to detect early-stage hepatocellular carcinoma inan international cohort – Poster number 3345. Presented at EASL ILC 2022,22–26 June, 2022. International Liver Congress.
• Henry LY Chan et al. Performance Evaluation of the Elecsys® GAAD Assay for the Detection of Hepatocellular Carcinoma Across
Different Disease Stages and Etiologies. Presented at ISHVLD GHS 2021, 18–20 June,2021. Global Hepatitis Summit.
• https://www.hepatitisfoundation.org.nz/news-events/latest-news/hepatocellular-carcinoma-screening-people-chronic-hepatitis-b